چاقو؛ نگین هنرهای دستی استان زنجان
هرگاه سخن از زنجان به میان میآید، نقش چاقوهای زیبای آن در اذهان پدیدار میشود.
استادکاران زنجانی چاقوها را با توجه به سلیقه، ذوق و نیز هنرنمایی خود و به منظور بازاریابی و جلب رضایت متقاضیان، در ابعاد متفاوت تهیه و به بازار عرضه میکنند که بعضاً جنبه نمایشی و موزهای نیز دارند.
چاقوهای تولید شده در زنجان عموماً جنبه کاربردی و مصرفی دارند
با در نظر گرفتن نوع کاربرد آنها این چاقوها را میتوان به چاقوی ضامندار معمولی، ضامندار مغزی، ضامندار فشاری، متری یا قلمتراش، انواع کاردهای شکاری و صحرایی، کاردهای آشپزخانه، انواع قمه، چاقوهای قصابی، سلاخی، قصابی، باغبانی و پیوندزنی، انواع ساتور و کارد کبابپزی، تقسیم کرد که این ساختهها در انواع و اقسام مختلف و اندازههای گوناگون با تزئینات متعدد ساخته میشوند.
استادان چاقوساز زنجانی معمولاً در یک نوع خاص از تولیدات تبحر بیشتر دارند و ساختههای خود را در آن زمینه برای فروش تولید، و به بازار عرضه میکنند.
این صنعتگران محصولات خود را بعضاً بر اساس سفارشات قبلی تولید و برای فروش به فروشگاههای مربوطه عرضه می کنند.قیمتگذاری محصولات با توجه به توافقهای حاصله بین سازنده و فروشنده انجام میگیرد.
محصولات عموماً به صورت خرده فروشی در اختیار مشتریان قرار میگیرد و بیشترین خرید را افراد غیربومی و مسافران که به شهر زنجان مسافرت می کنند تشکیل میدهند.
کارد آشپزخانه و چاقوی جیبی بالاترین میزان تولید و فروش را به خود اختصاص میدهند و در این بین قلمتراش از کمترین میزان فروش و تولید برخوردار است.
فروش تولیدات به صورت عمده، معمولاً از طریق چند فروشگاه خاص و یا شرکت تعاونی صورت گرفته و به نقاط اطراف و شهرستانها و استانهای دیگر کشور فرستاده میشود.در یک کارگاه چاقوسازی معمولاً سه تا چهار نفر مشغول به کار هستند که صنعتگر اصلی به عنوان استادکار و چند نفر دیگر نیز به عنوان شاگرد و کارآموز فعالیت میکنند.
حرفه چاقوسازی در زنجان تقریباً حالت موروثی و خانوادگی دارد این صنعت به عنوان یک هنر درآمدزا معمولاً از پدر به فرزند و یا به برادر میرسد و این روند همچنان نیز ادامه دارد. از آنجایی که صنعت چاقوسازی استان زنجان از قدیمالایام به صورت دستی بوده است، استادکاران ابزار کار مورد نیاز شامل متههای کمانی، گیرههای دستی و سوهان را خود، تهیه میکردند و هماکنون نیز با گذشت زمان و پیشرفت تکنیک و صنعت ابزار کار چاقوسازان چندان تغییری نکرده است.